xyzon - populaire sterrenkunde
Lezingen | Gastlessen | Cursussen | Workshops | Zelf kijken
10/07/2014
Solargraph-tentoonstelling in het Oertijdmuseum
Op 17 juli om 13:00 opent Marusjka Lestrade - de Boxtelse wethouder van o.a. onderwijs en cultuur, de Solargraph-tentoonstelling in Oertijdmuseum De Groene Poort in Boxtel.
Tijdens de Solargraph-tentoonstelling in het Oertijdmuseum zijn verschillende solargraph's te bewonderen, kan je zien hoe je (heel eenvoudig) zelf een solargraph kan maken en leer je meer over de sterrenkunde van seizoenen en ijstijden.
Eerder nieuws:
11/02/2014
Pilot sterrenkundecursus voor VO groot succes
Dit schooljaar is xyzon gestart met een intensieve sterrenkundecursus (18 lesweken) voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De pilot op het Eckartcollege in Eindhoven was een groot succes en zal jaarlijks op deze middelbare school herhaald worden als onderdeel van het vak Science.
Eigenlijk is sterrenkunde vooral heel veel rekenen met wis- en natuurkunde. In deze cursus gaan we niet al te veel worstelen met formules, maar dit maakt de cursus niet minder serieus. We starten de week steeds met 1 lesuur hoorcollege en de andere uren gaan we aan de slag met theoretische en praktische opdrachten. Jullie leren omgaan met planetarium software, leren zelf een telescoop bedienen en doen onderzoek naar de kanteling van de Aarde met zelfgemaakte camera's. We maken schaalmodellen en kaarten om inzicht te krijgen in afstanden en groottes. En we onderzoeken wat nodig is om te overleven in de ruimte.
De cursus in deze pilot bestond uit 72 lesuur voor één vwo2-klas verspreid over twee perioden met 2x2 lesuur per week. Elke periode werd afgesloten met een toets. Daarnaast kregen de leerlingen een beoordeling van de praktijkopdrachten die ze in die periode maakten.
Het doel van de cursus is dat jullie inzicht krijgen in natuurkundige processen van de sterrenkunde. En dat jullie kunnen proeven hoe je via wetenschap vragen kan beantwoorden... of... - misschien nog interessanter - hoe je nieuwe vragen kan vinden.
19/11/2013
Docentenconferentie "Ons plekje in het heelal"
Fontys Hogeschool Kind en Educatie verzorgt in samenwerking met ESERO op woensdag 27 november in Eindhoven een sterrenkunde-conferentie speciaal voor pabo-studenten en docenten in het primair onderwijs. Tijdens deze conferentie verzorgt xyzon de workshop: Sterrenkunde in een blikje.
Meer informatie over de conferentie vind je op: Fontys Hogeschool Kind & Educatie.
13/09/2013
Weekend van de Wetenschap 2013
Tijdens het Weekend van de Wetenschap verzorgt xyzon in samenwerking met het Millieu Educatie Centrum Eindhoven de workshop: Sterrenkunde in een blikje. Bestudeer de stand van de Zon met een zelfgemaakte blikjes-camera en leer alles over de seizoenen.
Tijdens de workshop: Sterrenkunde in een blikje kan jij zelf een oud frisdrankblikje recyclen tot een speciale pinhole-camera. Met deze camera ga je geen gewone foto's maken, maar een bijzondere foto van de baan die de Zon in een half jaar aflegt. Zo'n foto heet een solargraph en laat precies zien waardoor het in de winter kouder is dan in de zomer. Aan het begin van de workshop leer je meer over de sterrenkunde van seizoenen en de baan van de Aarde om de Zon. Daarna bouwen we de blikjes om tot pinhole-camera en krijg je tips hoe je daarmee zelf heel eenvoudig een mooie solargraph maakt.
Wat: Workshop: Sterrenkunde
in een blikje
Wanneer: zaterdag 5 oktober voor kinderen vanaf 9 jaar + zondag 6 oktober voor volwassenen en jeugd vanaf 16 jaar.
Tijd: 13:30 - 15:00
Waar: Milieu Educatie Centrum
Entree: €5,- per deelnemer (inclusief materialen)
Vooraf aanmelden bij het MEC of via 040 259 47 00
Deze workshop wordt mede georganiseerd door Milieu Educatie Centrum Eindhoven.
Onderdeel van Weekend van de Wetenschap
21/08/2013
Kom ruimtewandelen in het park!
Op 8 september opent André Kuipers de ruimtewandeling in het Stadswandelpark in Eindhoven. Dit is een Augmented Reality wandelroute rond de thema's ruimtevaart en astronomie, gemaakt als kado voor de stad en de Dr. A. F. Philips Sterrenwacht. Via je mobiel bezoek je zelf het ISS, loop je langs de planeten van ons zonnestelsel, beleef je veilig een meteorietinslag van dichtbij en nog heel veel meer. Met gepaste trots heb ik de afgelopen weken mogen meewerken aan dit unieke project. En ook op de dag van de opening is xyzon erbij: Kinderen van alle leeftijden kunnen op 8 september in het park aliens komen knutselen (bij de xyzon-tent). Een selectie van deze aliens zal een eigen plekje krijgen in de augmented wandelroute! Meer informatie over deze wandelroute en de festiviteiten op 8 september vind je op: http://ruimtewandeleninhetpark.nl/
24/06/2013
De nieuwe solargraph's zijn klaar
Een solargraph is een foto met een zeer lange belichtingstijd gemaakt met een pinhole-camera. Zo'n pinhole-camera is heel eenvoudig zelf te maken van een blikje en een stukje fotografisch-papier en hoeft niet ontwikkeld te worden. Het resultaat is een foto waarop de baan van de Zon aan de hemel te zien is. Een solargraph laat daarmee zien waarom het in de winter kouder is dan in de zomer. Dit is een leuk hulpmiddel bij lessen over seizoenen. De solargraph hierboven had een belichtingstijd van precies een half jaar. De dinosaurus in de foto is geen echte Giganotosaurus, maar een levensgroot model uit de collectie van Oertijdmuseum de Groene Poort in Boxtel.
Een compleet verslag van de solargraph's die ik het afgelopen half jaar heb gemaakt vind je op mijn persoonlijke website. Wil je zelf ook een solargraph maken? Bij het Solargraph-Schoolproject zit een uitgebreide handleiding toegankelijk voor iedereen, of volg de workshop: sterrenkunde in een blikje.
12/04/2013
Gratis meer Zon op Koninginnedag
Het is ondertussen een traditie geworden dat ik op koninginnedag Eindhoven in trek met de zonnetelescoop om het oranjepubliek te verrassen met gratis Zon. Dit jaar bezoek ik met de zonnetelescoop verschillende festivallokaties, zodat een zo breed mogelijk publiek zelf veilig de Zon kan bekijken. De voorwaarde is wel dat het weer dit toelaat, maar op koninginnedag komt dit meestal wel goed.
Ik vind het ontzettend leuk om tijdens koninginnedag mensen op deze manier te verrassen. De sfeer is fantastisch. En wat het bijzonder maakt is dat ik op deze dag mensen door de zonnetelescoop kan laten kijken die je anders nooit op een sterrenwacht of in een museum zou zien. Eindhoven heeft veel goede activiteiten rond de promotie van wetenschap en techniek, maar als je echt een breed publiek wil bereiken moet je toch zelf naar ze toe. Niet iedereen heeft een affiniteit met wetenschap, maar op zo'n dag merk je dat sterrenkunde bij iedereen enorm tot de verbeelding spreekt.
Bovendien is het extra leuk om mensen de Zon te kunnen laten zien, omdat je alleen met een zonnetelescoop of andere veilige filters naar de Zon kan kijken. Met een gewone telescoop of een verrekijker mag je nooit naar de Zon kijken; het licht van de Zon is veel te fel, dat is schadelijk voor je ogen. Met een zonnetelescoop kan je wel veilig de Zon bekijken en zien welke verschijnselen zich afspelen op de Zon.
Een zonnetelescoop is een speciale telescoop met ingebouwde zonnefilters. Het filter van de telescoop die ik gebruik is een H-alpha-filter. Het filtert alle kleuren zonlicht weg, behalve het rode licht wat uitgestraalt wordt door waterstof. Hierdoor zijn heel mooi de verschijnselen aan de rand van de Zon te zien, zoals protuberansen. Dit is materiaal van de Zon wat als pluimen of slierten boven het oppervlak van de Zon beweegt. Heel soms is te zien hoe een zonnevlam explodeert aan het oppervlak van de Zon, dan zie je door de zonnetelescoop lussen materiaal van de Zon opeens fel oplichten. Ook zonnevlekken zijn te zien met deze telescoop als kleine donkere vlekjes op de Zon.
De route die ik op koninginnedag door Eindhoven zal maken wordt later bekend gemaakt(*). Ik kan wel alvast verklappen dat ik de zonnetelescoop zal opzetten in de punt van Strijp-S bij Monk@Queen-S en het Kleurrijk Oranjefeest. Het weer moet wel meewerken, want een zonnetelescoop kan niet door wolken heen kijken. De zonnetelescoop kan gebruikt worden zodra het zo zonnig is dat de bomen schaduw maken. En als je de Zon ook nog kan voelen op je huid, dan is zij door de zonnetelscoop op zijn mooist.
Zie ook Eindhoven Dichtbij: Gratis zon voor Eindhoven
28/12/2012
xyzon maakt Wetenschap101 gastbijdrage
Wetenschap101 is een videoblog over exacte wetenschap. Een paar weken geleden werd het mogelijk gastbijdragen in te sturen; een uitdaging die ik niet kon weerstaan.
19/11/2012
8 Dagen lang Glow for kids op één foto
Tijdens lichtfestival Glow werd een van de vele licht-kunstwerken op een bijzondere manier op de foto gezet. In het Karel Vermeerplantsoen was een bloemenzee van lichtbloemen geplant van het lichtkunst-project Glow for kids. 2200 Leerlingen van 40 basisscholen hadden deze lichtbloemen geknutseld. 8 Dagen lang konden de bezoekers van Glow (450.000 in totaal) deze bloemenzee bewonderen en de andere licht-kunstwerken. En precies deze 8 dagen lang werd het licht van Glow for kids verzameld in een speciale pinhole-camera.
Blikjes-camera in Karel Vermeerenplantsoen, Eindhoven
Deze pinhole-camera was niets meer dan een frisdrank-blikje waardoor via een speldenprik-gaatje licht viel op een velletje fotogevoelig-papier. De bovenstaande foto is het resultaat van de opname van 8 dagen lang. Zo'n foto heet een solargraph, omdat de baan van de Zon aan de hemel hierop wordt vastgelegd. De Glow-week was echter erg bewolkt, waardoor de Zon alleen als reflectie in de Vestedatoren terug te vinden is.
Voor een solargraph is deze foto juist erg kort belicht. Meestal worden solargraph's van een half jaar lang gemaakt tussen de kortste en de langste dag van het jaar. Deze solargraph's laten zien waardoor er op Aarde verschillende seizoenen zijn.
Speciaal voor basisscholen heeft xyzon het Solargraph-Schoolproject ontwikkeld. Dit zijn lessen over seizoenen waarbij leerlingen zelf blikjes-camera's knutselen om een solargraph te maken. Andere groepen en organisaties kunnen meer leren over solargraphy en zelf blikjes-camera's maken tijdens de workshop Sterrenkunde in een blikje.
12/09/2012
Weekend van de Wetenschap 2012
Bestudeer de stand van de Zon met een zelfgemaakte blikjes-camera en leer alles over de seizoenen.
Tijdens het Weekend van de Wetenschap verzorgt xyzon de workshop: Sterrenkunde in een blikje. In deze workshop kan jij zelf een oud frisdrankblikje recyclen tot een speciale pinhole-camera. Met deze camera ga je geen gewone foto's maken, maar een bijzondere foto van de baan die de Zon in een half jaar aflegt. Zo'n foto heet een solargraph en laat precies zien waardoor het in de winter kouder is dan in de zomer. Aan het begin van de workshop vertelt Jip Lambermont van xyzon meer over de sterrenkunde van seizoenen en de baan van de Aarde om de Zon. Daarna bouwen we de blikjes om tot pinhole-camera en krijg je tips hoe je daarmee zelf heel eenvoudig een mooie solargraph maakt.
Wat: Workshop: Sterrenkunde in een blikje
Wanneer: zaterdag 6 oktober voor iedereen vanaf 10 jaar + zondag 7 oktober alleen voor volwassenen.
Tijd: 14:00 - 15:30
Waar: Milieu Educatie Centrum
Entree: €10,- per deelnemer
Vooraf aanmelden bij het MEC of via 040 259 47 00
Deze workshop wordt mede georganiseerd door Milieu Educatie Centrum Eindhoven.
06/09/2012
Solargraph-Schoolproject
Dit schooljaar gaat voor het eerst het Solargraph-Schoolproject van start, waarbij leerlingen met een zelfgemaakte pinhole-camera de baan van de Aarde om de Zon bestuderen. Tijdens de ESERO conferentie Primair Onderwijs 2012 in Science Center NEMO kunnen docenten kennismaken met het Solargraph-Schoolproject. Het Solargraph-Schoolproject kan door scholen zelfstandig uitgevoerd worden en bevat lessen voor alle groepen over de invloed van de baan van de Aarde om de Zon. De lessen met instructie-video zijn voor scholen vanaf oktober hier gratis te downloaden.
22/06/2012
Solargraph 2012
Wat zou je zien als je alles wat er in een half jaar gebeurd op één foto zet? De foto hierboven is precies zo'n foto, gemaakt op één van de drukste straten in Eindhoven: de John F. Kennedylaan. Meer over deze foto lees je op Solargraph project 2011/12/22 - 2012/06/20.
xyzon verkoopt geen kant-en-klare pinhole-camera's, maar tijdens de workshop "Sterrenkunde in een blikje" laat ik graag zien hoe je er eenvoudig zelf een maakt. Daarnaast wordt de solargraph gebruikt tijdens de gastlessen over seizoenen. Op de solargraph is te zien dat de Zon in een half jaar elke dag een stukje hoger langstrekt aan de hemel. Dit komt doordat de draai-as van de Aarde niet precies loodrecht staat met het vlak waarin zij om de Zon draait. Deze hoek is de oorzaak van seizoenen op Aarde.
09/04/2012
Transit of Venus 040
Venusovergang gezien door NASA's ruimtetelescoop TRACE in 2004.
Bij de zonsopkomst van 6 juni 2012 is een zeer zeldzaam astronomisch verschijnsel te zien: de venusovergang. De laatste die we voorlopig zullen meemaken, want de volgende is pas weer in 2117. De venusovergang is veilig te zien met een zonnetelescoop of eclipsbril. Om dit zichtbaar te maken voor alle geïnteresseerden uit de regio verzorgt xyzon met hulp van de High Tech Campus, de Dutch Technology Week en verschillende amateur-astronomen de Transit of Venus 040.
Vroeg in de ochtend stellen amateur-astronomen verschillende zonnetelescopen op bovenop het dak van parkeerplaats P4 op de High Tech Campus. Iedereen is welkom zelf door de zonnetelescopen te komen kijken. Maar je moet er wel vroeg bij zijn, want om 06:50 is het spektakel weer voorbij en zal het de komende 104 jaar niet meer te zien zijn.
03/03/2012
Sterrenkijkdagen een groot succes
Het planetenpad uitgezet met reflectoren bij de Dr.
A. F. Philips Sterrenwacht aan de Alberdingk Thijmlaan. In de
achtergrond zie je de witte reflectoren oplichten die de baan aangeven
van de asteroïdengordel, Jupiter, Saturnus en Uranus.
Ondanks de bewolking waren de Nationale Sterrenkijkdagen in Eindhoven een groot succes. 150 Geïnteresseerden bezochten de Dr. A. F. Philips Sterrenwacht in het Stadswandelpark. Tijdens de Sterrenkijkdagen waren er verschillende activiteiten bij de Eindhovense sterrenwacht. Binnen verzorgden de vrijwilligers van de Dr. A. F. Philips Sterrenwacht rondleidingen en presentaties. Bovenin de koepel konden bezoekers tijdens de heldere momenten door de grote 75 jaar oude telescoop kijken. Buiten hadden verschillende vrijwilligers hun eigen telescopen opgesteld. En zaterdagavond verzorgde ik het Planetenpad: een wandelroute door het zonnestelsel. Precies op schaal, maar dan 20 000 000 000 keer kleiner zodat de baan van Pluto nog nèt in de straat van de sterrenwacht past.
10/02/2012
Sneeuwbalzonnestelsel
Een Leonardo-groep van basisschool de Zevensprong maakt planeten van sneeuw.
Vorige week bezocht ik de Leonardo-groepen van basissschool de Zevensprong in Eindhoven. Ik gaf daar lezingen over de planeten en het ontstaan van het zonnestelsel. De leerlingen waren super enthousiast. Door alle goede vragen dwaalden we soms af tot ver buiten het zonnestelsel.
De volgende dag ontving ik een leuke mail met een aantal foto's; De onderbouw groep was na mijn presentatie buiten gaan spelen en bouwde spontaan met de sneeuw een eigen schaalmodel van het zonnestelsel.
19/12/2011
Serious Request 2011 - vervolg
Vandaag (19 december) staat xyzon met de zonnekijker op het 18 Septemberplein in Eindhoven om geld in te zamelen voor serious request. Kom tussen 12:00 en 14:30 ook zelf kijken naar de Zon door de zonnetelescoop.
18/11/2011
Serious Request 2011
Bovenstaande foto laat een protuberans aan de
rand van de Zon zien zoals je die kan zien door deze zonnetelescoop.
Als je tijdens het kijken door de zonnetelescoop je oog even laat
wennen aan de rode kleur, ga je steeds meer structuren op de Zon
zien.
xyzon doet mee aan Serious Request! Tijdens de zonnige dagen van de actieweek staat xyzon met de zonnetelescoop in het centrum van Eindhoven om het publiek naar de Zon te laten kijken in ruil voor een donatie voor Serious Request.
Als je kijkt door een telescoop realiseer je je hoe klein ons planeetje is. Met alle mensen samen wonen we op een klein planeetbolletje in een gigantisch heelal. Dan is het niet zo gek meer dat je elkaar een beetje helpt.
De hoogte van de donatie mogen de mensen zelf kiezen nadat ze door de zonnetelescoop gekeken hebben. De volledige opbrengst zal gebruikt worden voor het aanvragen van een liedje uit de categorie 'sterrenkundeplaat' uit de Serious Request lijst. Hoe hoger de opbrengst hoe hoger de sterrenkundeplaat uitkomt in de Top Serious Request!
Later meer...